به روزه دارانی که صاحب مزاج گرم و خشک می باشند توصیه می شود:
1- از مصرف مواد خشک به افراط بپرهیزند:
مواد غذایی خشک عبارتند از : گردو، فندق، بادام، سنجد، ته دیگ برنج ،سرخ کردنی ها، فست فودها، چیپس، پفک، انواع بیسکوییت ها، و شکلات و شیرینیجات قنادی، کباب و امثال آن.
اگر در ماه مبارک رمضان از این مواد مصرف کردند باید با مصرف مصلحات مناسب تا حد ممکن جلوی ضررهای ان ها را بگیرند.
خوردن شیر غیر پاستوریزه یک مصلح مناسب برای رفع ضرر مواد خشک برای لاغر اندامهای خشک مزاج است.
خشکی گردو با پنیر کاسته می شود.
مصرف میوه های مرطوب و آبدار توصیه می شود.
2- از مواد نفاخ نیز باید اجتناب کنند:
از مصرف مواد نفاخ اجتناب کنید و یا با مصلحات بادشکن نفخ آن را بشکنند. حبوبات را بپزند و آب آن را دور بریزید و هنگام مصرف با بادشکن های مناسب بادآوری آن را از بین ببرند، مثلا عدس را با پودر آویشن و باقلا را با گلپر و سایر حبوبات را با جوشانده زیره یا عرق نعناع با نبات یا زنجبیل به صورت جوشانده یا شربت یا پودر زنجبیل یا پودر و جوشانده دارچین مصرف کنند.
باقلا و حبوبات عطش آور و مصلحات فوق جبرانیست برای عطش آنها.
داروهایی مانند: زنجبیل، زیره، زنیان و امثال آن تنها به عنوان بادشکن باید به کار برده شوند در غیر اینصورت برای مزاجهای گرم و خشک خوب نیستند چرا که خون را غلیظ کرده و عطش فراوان می آورند و کبد را خشک می کنند.
3- میوه های مرطوب و آبدار بخورند و میوه های سرد و گرم را باهم میل کنند.
میوه ها و سبزی ها تا حدود زیادی آب را در خود ذخیره می کنند و هنگامی که وارد بدن شوند حتی پس از گذشتن از مراتب هضوم رطوبت را برای بافت های بدن روزه دارحفظ می کنند.
اگر روزه دار در طول روز مواجه با عطش می شود باید هنگام سحر و افطار میوه های با طبیعت سرد و آبدار را مصرف کند.
این کار بهتر از نوشیدن فراوان آب است چرا که به سرعت تشنگی را برطرف می کند و به سرعت هم دفع می شود و نمی تواند مانع عطش روزه دار در طول روز گردد، اما میوه ها و سبزی های با طبع خنک و آبدار، رطوبت را در بدن حفظ می کنند و بهتر از مصرف آب است.
با این تدبیر میوه هایی که برای مزاج های خشک در ماه رمضان پیشنهاد می گردد، بهترینشان عبارتند از :
انواع آلوها، انگور، خربزه، سپستان، کنار، هندوانه، گرمک، طالبی، زردآلو، هلو، هلو انجیری، شلیل، ازگیل، گیلاس، توت سیاه و شاه توت و انواع مرکبات و امثال آن است.
اگر از میوه های خشک و گرم استفاده کردند بهتر است با مصلح زیان آن ها را دفع کنند. مثلا خرما اگر برای آنان ایجاد عطش کند باید از شربت های سرد لعابدار بهره بگیرند مانند شربت بنفشه، نیلوفر، تخم شربتی، اسفرزه، شربت تخم خیار و سکنجبین و امثال آن را برای خنثی کردن مواد عطش آور و خشک استفاده نمایند.
4. سبزی هایی مانند گشنیز، خرفه، تره، کاسنی، برگ لطیف انگور و ریواس توصیه می شود.
5. غذاهایی مانند سوپ س و سبزیجات فصل، سوپ کلم، شوروای گشنیز، خورشت کرفس، خورشت ریواس، خورشت کدو و کدوی حلوایی آب پز و امثال آن مفید است. مصرف آبدوغ خیار همراه کمی کشمش و پروردن تخم خرفه در دوغ طبیعی بخصوص دوغ بز توصیه می گردد.
6. برنج آبکش مناسب نیست بلکه باید بصورت کته آن هم همراه با پودر سبوس برنج که به کته اضافه می شود و یا با سبزیجات طبخ گردد مثل کته گشنیز و کته سبزی پلو بدون سیر سبز.
7. از تخم مرغ نیم رو و آب پز سفت اجتناب گردد زیرا عطش آور است اما تخم مرغ آب پز نیم برشت که زرده آن شل باشد اشکالی ندارد.
اکثرا صاحبان این مزاج گرایش به چاقی دارند، گوشت بدنشان زیادت از صاحبان مزاج های دیگر می باشد. استعداد چاقی آن ها بیشتر بر تولید گوشت تکیه دارد اما اگر بیش از حد سردی بخورند ذخیره چربی در اطراف شکم و ران ها و سایر اندام ها نیز خواهند داشت. آوند ها و عروق بدنشان گشاد تر و غلبه خون در آنان بسیار اتفاق می افتد. بافت های بدنشان نرم و مرطوب و خونسازی در آنان زیاد است. خواب خوبی دارند خوابی که عمیق می شود و زود بخواب می روند. خروپف در این مزاج بیشتر از مزاج های دیگر است. نرم خو و مهربان تر از سایر مزاج ها می باشند. نبض آن ها محکم، پر و بسیط می زند و بدنشان گرم است.
صاحبان این مزاج (گرم و تر) بیشترین استفاده را از ماه مبارک رمضان خواهند برد.
به روزه دارانی که دارای مزاج گرم وتر هستند توصیه می شود:
1. از خواب زیاد بپرهیزند، اگر زیاد بخوابند کم ذهن وکم حافظه می شوند.
2. سعی کنند نیمه های شب برای انجام یک کار عبادتی یا یک ساعت مطالعه قرآنی یا علمی دیگر از خواب برخیزند. بعد از سحری سعی کنند نخوابند و اگر خوابیدند بین سحری و خواب حداقل 1 تا 1.5 ساعت فاصله دهند و خواب طولانی بعد از سحری برایشان مفید نیست. خواب روز برایشان بد است مگر خواب قیلوله هنگام ظهر یا قبل از آن به مدت حداکثر نیم تا یک ساعت.
3. حجم غذا را کاهش دهند و کمترین مصرف غذایی را داشته باشند. از غذاهای خشک و کم حجم بیشتر استفاده کنند. غذاهایی مانند خروس جوان خانگی، جوجه مرغ خانگی، کباب بره گوسفند نزاییده با پودر سماق، ماهی سفید کپور و سایر ماهی های دیگر که در پودر زنجفیل یا دارچین و زیره و انیسون شیرین و آب لیمو ترش قبل از پختن خوابانده شده باشد و امثال آن بصورت کباب یا بخار پز یا قلیه ماهی صرف شود. کباب یا خورشت گوشت کبک، بوقلمون، شتر مرغ و امثال آن مفید است. مصرف غذاهایی مانند برنج و نان را به حداقل ممکن رسانده، از گوشت گاو پرهیز نمایند.
4. از میوه ها و سبزیجات دارای طبیعت سرد و بخصوص سرد و خشک بیشتر استفاده نمایند. سبزی های سرد و خشک مانند لوبیا سبز، کاهو، گشنیز، خرفه، ترب و برگ ترب سیاه، سفید و قرمز، برگ لطیف انگور، ریواس، کاسنی و غازیاغی. میوه هایی مانند خربزه، ازگیل، زالزالک، آلبالو، گیلاس، غوره، انار، کنار، انگور میخوش، لیموترش، پرتقال، گریپ فوروت، سیب، به، سایر میوه های سرد و مرطوب به مقدار کمتر استفاده کنند و چنانچه زیاد استفاده کردند برای دفع تری آن بهتر است با مصلحات مربوطه ضررهای آن را کاستی بخشند. مصلحات عبارتند از هسته زرد آلو، شربت رب انار یا آب انار تازه، چاغاله بادام، گوجه سبز درختی، آبغوره خانگی و امثال آن. مصرف میوه و سبزیجات نسبت به غذاهای پختنی و گوشتی ترجیح دارد؛ کمترین میزان مصرف به مواد غذایی پختنی را داشته باشند.
5. از سویق عدس (پودر عدس خشک با شکر بصورت قاووت) و آب انار و رب ریواس و رب آلبالو برای رفع عطش می توانند بهره ببرند.
صاحبان این مزاج را که گاه بسیار چاق و گاه بسیار لاغر می شوند سوداوی مزاج نامند. اشتهای نامرتب و ریزه خواری دائم و به اصطلاح نوک زدن به غذا دارند. بسیار رویایی و زودرنج و عاشق پیشه هستند و گاه نفرت جای عشق را به سرعت می گیرد. پوستشان خشک و حساس است. انسداد عروقی در آن ها بیشتر از دیگر مزاج هاست.
به روزه دارانی که دارای مزاج سرد و خشک هستند توصیه می شود:
1. از مصرف مواد خشک به افراط اجتناب کنند، مانند روزه داران صاحب مزاج گرم و خشک از خشکبارها کمتر استفاده کنند و مصلحات مربوطه را بکار برند با این تفاوت که اصلاح کننده ها (مصلح ها) باید دارای مزاج گرم و تر باشد.
مثلاً شربت های لعاب دار با مزاج گرم بخورند مانند: شربت سکنجبین عسلی، شربت اسطوخدوس و نعناع و شربت بالنگو و کمپوت های بالنگ و سیب و گلابی و امثال آن.
دم نوش های گاوزبان، بابونه، گزنه و اسطوخدوس و نعناع و پونه و امثال آن با عسل یا شیرینی های دیگر.
2. غذاهایی مانند: خورشت اردک و غاز و گوشت گوساله بسیار جوان با دارچین و خواباندن آن در زنجبیل و زیره و پیاز و کمی نمک، پرندگان شکاری چاق، گوشت گوسفند، خوراک میگو .
غذاهای سنتی مانند شیربرنج عسلی، حریره بادام، شله زرد زعفرانی یا دارچینی و امثال آن مصرف کنند.
3. میوه های گرم مانند : خربزه، انگور، آناناس، انجیر سفید و قرمز، توت سفید، و امثال آن مصرف کنند.
4. سبزیجات گرم مانند: مرزه، ترخون، تره، ریحان سبزو بنفش، پیازچه، شوید، شاهی و برگ و ساقه لطیف کرفس و کنگر بصورت خام و پخته مصرف کنند.
اکثراً صاحبان این مزاج که گرایش به چاقی بسیار دارند بلغمی مزاج نام دارند که نوع چاقی ایشان با افزایش چربی های اضافی در بدن است، اطراف شکم و پهلوها و باسن و ران ها چربی زیاد جمع می شود.
تنبل و پرخواب و کم تحرک هستند. گوشت تنشان شل است. سرعت انتقال مفاهیم در مغزشان کم است و فراموشی دارند و حرکاتشان آرام است. از گرما خوششان می آید و از سرما گریزانند.
صاحبان مزاج سرد و تر نیز از ماه مبارک رمضان بهره های فراوان خواهند برد بخصوص اگر به توصیه های زیر عمل کنند:
1. از خواب زیاد بپرهیزید و اگر زیاد بخوابید دچار کندی ذهن و نسیان(فراموشی) می شوید. مانند مزاج های گرم وتر، ساعتی از نیمه شب را برای عبادت و یا مطالعه از رختخواب برخیزید. خواب روز برایشان مفید نیست مگر خواب نیم ساعت قبل از ظهر که آنهم بیشتر از نیم ساعت تا یک ساعت نشود(خواب قیلوله)
2. بعد از سحری نخوابید و اگر خواستید که بخوابید بگذارید حداقل یک ساعت ونیم از سحریتان بگذرد و خواب طولانی بعد از سحری برایتان خوب نیست.
3. حجم غذایی را کاهش دهید و کمترین مصرف غذایی ممکن را داشته باشید. از غذاهای خشک و کم حجم بیشتر استفاده کنید مانند: پسته، بادام، فندق، بادام هندی و امثال آن مفید است.
4. از میوه ها و سبزیجات گرم بخصوص گرم و خشک بیشتر استفاده کنید آنهم میوه هایی که به گرمی گرایش دارند.
میوه های گرم و خشک مانند: خرما، گردوی تازه یا خشک، انجیر، سیب، زالزالک، انگور، خربزه و غیره.
از سبزیجاتی که برای افراد سرد و خشک ذکر شد استفاده کنید.
5. غذاهایی مانند:
کباب کبک، بلدرچین، گنجشک و کبوتر، کباب گوشت شتر و خورشت های این گوشتها با افزودن کمک غذاهایی مانند آبغوره، ریواس، رب انار، و مغزیجاتی مانند گردو، بادام، فندق، پسته و امثال آن که کمی بوداده . پودر شده که با عسل شیرین شده استفاده کنید که فسنجان به خاطر گردو و رب انار که با یکی از گوشتهای فوق تهیه شده مناسبترین است.
(تذکر: سعی کنید در فصل گرما از خوردن گوشتهای سنگین و دیر هضم همچون گوشت شتر پرهیز نمایید.)
آداب روزه داری 
