شباهت ساماندهی بدن به سامانه کشوراز دیدگاه امام رضا (ع)

عنب (انگور)

به كسر عين و فتح نون و بای موحده، لغت عربي است به فارسي انگور و به تركي اوزم و به هندي داك نامند.

ماهيت آن: میوه معروفی از درخت تاك كه رز نيز می نامند به وجود می آید که تابستانی و زمستاني مي‌باشد و تابستانی آن را انواع و دسته های بسيار است. بهترين آن سفيد رسيده شيرين شاداب است که دانه های بزرگی دارد كه پوست آن رقيق و تخم آن كوچك و دانه‌هاي آن از نظر مقدار مساوي باشند و درهم طپيده در خوشه نباشند و خوشه آن باريك نباشد و لطیف ترین همه عسكري و صاحبي و ريش بابا و کشمشی كه رازقي نامند پس انواع ديگر و كشمشي بسيار شيرين و لطيف است.

طبيعت آن: گرم وتر 

افعال و خواص آن:

جلادهنده پوست و منضج .

سريع الانحدار و كثيرالغذا یعنی از نظر غذایيت بهترین میوه است .

توليدکننده خون صالح است .

معتدل کننده و تصفیه کننده خون غلیظ است.

دفع کننده مواد سوداوي و سوخته .

مصلح سینه و ریه .

چاق کننده بدن .

زياده كننده چربی کلیه است مشروط بر اینکه طریقه مصرف آن اینگونه باشد که آب آن را بخورند و پوست آن را بيندازند.

مضرِ معده مرطوب و معده هایی که تولید باد می کنند هست.

مصلح آن: قبل از خوردن یک قاشق مربا خوری آبلیموی طبیعی و بعد از خوردن زيره و رازيانه است به جهت آنکه بادشکن است.

معنی بعضی اصطلاحات غریب:

منضج: هر دارویی که خلط را پخته کند وآماده کند برای دفع

 سريع الانحدار: سریع در قعر معده جا می گیرد.

 هوالعالم

هندوانه یا بطیخ هندی

طبيعت آن: سرد و تر

خواص:

تسکین دهنده تیزی صفرا و خون و تشنگي است.

ادرار اور است.

تولید کننده خون رقيق و بلغم شيرين است.

مرطوب کننده بدن است.

و آشاميدن آن با سكنجبين برای يرقان و مواد صفراويه محترقه مفید است.

و در گرم مزاجان کمک کننده به هضم است.

و خردکننده سنگ کلیه است.

و همراه با شکر زیاد سردی بخش می شود.

و با شير برای امراض سوداوي مفید است.

و با تمر هندي جهت مواد صفراويه و جرب و حكه 

و با شيرخشت و امثال آن جهت تبهاي حاره مفيد است.

 بهترين اوقات تناول آن مابين دو طعام است كه طعامِ اول هضم شده باشد .

و همراه با غذا یا بعد از آن فاسد کننده غذا و معده است.

و ناشتا خوردن مضر است خصوصاً كه هوا گرم و عطش بسيار غالب باشد .

و هندوانه در مزاجي كه صفرا بسيار غالب باشد از جهت لطافت به صفرا تغییر شکل می دهد مانند آب كدو.

مضر: طحال و افراد سردمزاج و معده سرد  است.

و مصلح آن: عسل و گلقند

و در افراد سردمزاج بدون مصلح آن ضعیف کننده نیروی جنسی و باعث درد مفاصل و امثال آن است .

رفع عطش و تشنگی

 1-غذاهايي که باعث تشنگی می شود مانند چیزهای شور، تند و شیرین نخورد.

2-کمتر از اشتها غذا خورده شود یا سیر نشده دست از غذا بکشید.

3-آب كم مخلوط با سركه، جایگذین بسیار خوبی برای آب خالص می باشد.

4-هرگاه آب كم بود مقداری سرکه با آن مخلوط کنند که این دستور برای رفع تشنگی مفید می باشد.

5-و بايد از هرچیزی که باعث عطش مي شود دوری کرد از قبيل:

      - حركت تند و سریع

      - زیاد حرف زدن به خصوص با صدای بلند

      - غذاي گرم یا داغ خوردن

اما آنچیزی که تشنگي را برطرف می کند عبارتند از:

- دوغ ترش

- شيره تخم خرفه كه در دوغ خيسانده شده باشد.

- شيره تخم خرفه را با اندكي سركه در دهان نگه داشتن يا آلو بخارا يا تمر هندي، قراقروت يا دانه انار ترش.

- نگه داشتن بلور يا صدف يا نقره خالص در دهان و لبها را بستن تا هواي خارج داخل دهان نشود نيز دافع تشنگي است.

و باید دانست كه بعد از تشنگي زیاد به محض رسیدن مسافر به آب، یکدفعه به اندازه سير شدن نياشامد،بلكه :

     - اول مضمضه كند.

     - دوم دست و پا را در آب قرار دهد.

     - سوم صورت را بشويد.

     - بعد از آن، آب را كم كم بياشامد تا آنكه عطش به تدريج برطرف شود

و اگر یک دفعه بعد از عطش زیاد، آب بسيار نوشیده شود احتمال مرگ را نیز باید داد.

وزن ها در طب سنتی و معادل تقریبی آنها

اوقیه: هفت و نیم مثقال. معادل 34 گرم

توله: 12 ماشه. معادل 12 گرم

جوزه: 7 مثقال. معادل 31 گرم

دام: 12 ماشه. معادل 12 گرم

دام یخته: 18 ماشه. و بعضی 21 ماشه دانسته اند.

دانک، دانق، دانگ: یک ششم درهم

درخم: 1 مثقال

درهم، درم: هفت دهم مثقال. معادل 3 گرم

رطل: 90 مثقال. معادل 409 گرم

شمه: مقدار ناچیز و اندکی از چیزی

قیراط: یک هجدهم مثقال

گزمه: یک چهارم مثقال

ماشه: یک گرم

مثقال: 4 و 54 صدم گرم

ملعقه کبیر:  4 مثقال. معادل 18 گرم

نخود: یک بیست و چهارم مثقال

سیر: وزنی است معین و آن در خراسان پانزده مثقال است

هوالعالم

اسطوخودوس

طبيعت آن: گرم و خشک

خواص:

تحلیل برنده و لطافت دهنده و جلادهنده و گشاینده گرفتگی ها توسط نیروی بخش گرمابخش خود و با نیروی قبض دهندگی با بخش سردی دهنده خود است.

و مقوي بدن، قلب، مغز، احشا

و شادی بخش

و جهت امراض سينه، سرفه، آبریزش دهان و سایر امراض عفونی و علائمی که باعث بیماریهای عصبی می شود مفید است.

و اخلاط فاسد بلغم و سودا را با نیروی دافعه و اسهال دهنده خود دفع می کند

و این دارو به مغز اختصاص دارد و جهت تقویت مغز مفید می باشد.

و برای امراض كبدي و طحال و مجاري ادراری نیز نافع است.

*بیماریهای سر:

آشاميدن 3 گرم آن که تقریبا معادل یک قاشق غذاخوری است که به تنها‌یی در آب جوشانده باشند جهت رعشه مغزی و سرگیجه و سیاهی چشم ناشی از ضربه و افتادن و جنبش مغز ناشی از ضربه و سقوط و پاکیزه کردن ذهن خصوصاً که با عسل استفاده کنند.

و همچنين آشاميدن جوشانده تازه آن به تنهایي و يا با جوشانده ليموي تازه به جهت آنكه برنده و فرونشاننده بخارات حبس شده است، مقوي معده نیز می باشد

و مداومت آشاميدن جوشانده آن با آب عسل جهت صرع و ماليخوليا و جنون و نسيان(فراموشی) و جمود و شخوص و وسواس سوداوي و سستی اعضاء و تشنج و رعشه و سستی اندام و پریدن اعضاء و از بین بردن غم و اندوه مفید است زیرا باعث دفع سودا می شود.

فضولات مغز و رطوبات سست کننده را پاکیزه مي‌کند

و مانع عفونت و فرو ریختن نزله ها به اعصاب است

و مقوي و گرم کننده عصب هاست

و موجب تقویت مغز می شود

و به روح نفسانی که مرکز آن در مغز می باشد لطافت می بخشد

و در کل اسطوخودوس باعث پاکسازی مغز از کل فضولات غلیظ بلغمی است.

و بازکردن گرفتگی هاست.

مضرصفراوي مزاجها

مصلح آن: سكنجبين

کابوس (خفتگ)

علتیست که شخص در عین خواب به گونه ای خواب میبیند که کسی یا شیء ای روی سینه اش افتاده و فشار می دهد و دچار نفس تنگی می شود وگاهی اوقات خوابهای ترسناک می بیند.

سبب این بیماری زیادی خلط غلیظ ، مانند خون غلیظ سودایی یا بلغم همراه با سودا

قابل توجه است که این بیماری مقدمه صرع و سکته است.

 هوالعام

خربزه

یکی از میوه هایی که مصرف آن در تابستان برای هر فردی لازم است خربزه است.

خربزه دارای طبیعتی گرم و تر است که در گرمی معتدل است .

نکاتی که در مورد مصرف خربزه باید به آن توجه داشته باشیم به قرار زیر می باشد:

خواص:

1-      چاق کننده است.

2-      بازکننده گرفتگی ها

3-      برای یرقان یا زردی مفید است خصوصا گرمک آن

4-      ترشح شیر را زیاد می کند.

5-      ادرار آور است.

6-      خارج کننده سنگ کلیه است.

7-      ضماد همه اجزای آن جلا دهنده پوست است.

مصلح آن: سرکه و آب انار ترش

مضرات:

1-       برای سینه درد و سرماخوردگی بسیار مضر است.

2-       خوردن آن با عسل خطرناک و مضر است.

3-       افراط در خوردن آن تولید ورم روده میکند.

نکاتی که در مورد مصرف خربزه باید به آن توجه داشته باشیم به قرار زیر می باشد:

1-      خربزه و طالبی را هیچگاه نباید ناشتا خورد.

2-      خوردن آن با غذا هایی مانند پنیر ممنوع است.

3-      مصرف آن بعد از غذا به دستگاه گوارش آسیب می رساند.

4-      بهترین زمان تناول آن، بین دو وعده غذایی است که وعده اول در معده فرود آمده باشد.

5-      در افراد گرم مزاج موجب درد چشم میشود خصوصاً در مناطق گرم همانند استان یزد

پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:

بر شما باد به خربزه که در آن ده ویژگی است: خوراک است، نوشیدنی است، شستشو دهنده است، خوش بو کننده است، مثانه را می شوید، شکم را می شوید، آب کمر را فراوان می کند، نیروی همبستری را می افزاید، سردی مزاج را بر می دارد، پوست را تمیز می کند.

هو الشافی

استسقاء

هرگاه طبیعت از حالت طبیعی خود تغییرحالت دهد و رنگ چهره و بدن از زردی به سفیدی بگراید و زیر چشم و پا ورم کند، آنرا استسقاء گویند.

استسقاء سه نوع است:

1-      استسقای لحمی

2-      استسقای زقی

3-      استسقای طبلی

علامت های هریک:

استسقای لحمی:

1-      در ابتدا پای بیمار ورم میکند و بعداز آن تمام بدن

2-     برهر عضوی که انگشت فشار دهید گود شده و دیر به جای خود برمیگردد.

استسقای زقی:

شکم همانند خیکی پر از آب شده به گونه ایکه از پهلویی به پهلوی دیگر می چرخد صدای آب در شکم احساس میشود

استسقای طبلی:

شکم پر از باد می شود و وقتی به شکم دست بزنید صدای طبل می دهد.

هوالشافی

کرمهایی در شکم و روده ها

علت این بیماری: رطوبت غلیظی است که در سطح روده ها به وجود می آید و حرارت ضعیف بدن نمی تواند آنرا بپزد و از بین ببرد و آن رطوبت متعفن شده و کرم به وجود می آید.

و سببهایی که باعث به وجود آمدن این علتها می شود عبارتند از:

1-     هضم نشدن کامل غذا

2-  با شکم پر نزدیکی کردن

علامتش:

1-     درد شکم

2-     پیچیدن ناف

3-     آب از دهان آمدن

4-     زردی چهره

5-     زود گرسنه شدن

6-     بد اخلاقی